Trong những thập kỷ gần đây, công nghệ tài chính, hay còn gọi là fintech, đã phát triển mạnh mẽ và thay đổi hoàn toàn cách con người tiếp cận các dịch vụ tài chính.
Với sự bùng nổ của các giải pháp thanh toán trực tuyến, ngân hàng số và công nghệ blockchain, fintech đang dần định hình lại ngành tài chính toàn cầu, giúp cải thiện trải nghiệm người dùng, tối ưu hóa quy trình giao dịch và tăng cường tính minh bạch trong hoạt động giao dịch.
Không chỉ ảnh hưởng đến các tổ chức tài chính lớn, fintech còn mở ra nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp nhỏ, các cá nhân và tổ chức phi lợi nhuận.
Vậy chính xác fintech là gì và tại sao nó có tác động mạnh mẽ như vậy? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bản chất của fintech, các xu hướng nổi bật cũng như tác động của nó đối với người tiêu dùng và doanh nghiệp.
Công nghệ tài chính (Fintech) là gì?
Fintech, hay công nghệ tài chính, là một ngành công nghiệp đang phát triển theo cấp số nhân. Fintech, viết tắt của “financial technology” (công nghệ tài chính), đề cập đến việc sử dụng bất kỳ công nghệ nào tự động hóa cách mọi người hoặc doanh nghiệp tiếp cận các dịch vụ tài chính.
Một số ứng dụng fintech đầu tiên có thể kể đến là việc ra đời thẻ tín dụng vào những năm 1950, tiếp theo là sự xuất hiện của máy ATM, sàn giao dịch chứng khoán điện tử, máy tính lớn trong ngành ngân hàng và giao dịch cổ phiếu trực tuyến.
Ngày nay, fintech không ngừng phát triển với sự ra đời của các ứng dụng ngân hàng số, ví điện tử, blockchain và trí tuệ nhân tạo. Với sự mở rộng nhanh chóng của thị trường, fintech đã và đang trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế hiện đại.
>> Tìm hiểu thêm: Ngân hàng số và những thách thức trong hoạt động quản lý
Vai trò của fintech hiện nay
Ngày nay, fintech không chỉ giới hạn ở các công nghệ truyền thống mà còn bao gồm nhiều hình thái mà chúng ta tương tác quen thuộc, chẳng hạn như: Ngân hàng trực tuyến, ứng dụng ngân hàng di động, ứng dụng vay tiền, ứng dụng đầu tư, các giao dịch tài chính khác…
Người tiêu dùng hiện nay sử dụng fintech một cách thường xuyên mà ít khi để ý đến nó. Nói cách khác, mọi người ứng dụng fintech hàng ngày nhưng không thực sự hiểu rõ bản chất của công nghệ này.
Ảnh hưởng của fintech đến đời sống hàng ngày của người tiêu dùng
Đối với người tiêu dùng, fintech cung cấp nhiều lựa chọn tài chính đa dạng hơn, đặc biệt là đối với những khách hàng chưa được phục vụ đầy đủ bởi các mô hình tài chính truyền thống.
Nhờ fintech, người tiêu dùng có thể kiểm soát và chia sẻ dữ liệu tài chính của mình dễ dàng hơn, giúp họ có nhiều lựa chọn và tiếp cận các dịch vụ tài chính phù hợp.
Fintech cũng mang đến sự tiện lợi, cho phép mọi người thực hiện các giao dịch tài chính mọi lúc, mọi nơi chỉ với một chiếc điện thoại thông minh và kết nối internet.
Ảnh hưởng của fintech đến doanh nghiệp
Fintech giúp doanh nghiệp xử lý thanh toán nhanh hơn và hiệu quả hơn. Theo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, chỉ 16% giao dịch mua sắm của người Mỹ vào năm 2023 được thực hiện bằng tiền mặt.
Các giải pháp thương mại điện tử từ fintech giúp khách hàng thanh toán nhanh chóng và doanh nghiệp nhận tiền an toàn. Fintech cũng cung cấp các công cụ quản lý chuỗi cung ứng và hàng tồn kho giúp tự động hóa quy trình đặt hàng và vận chuyển.
Ngoài ra, fintech giúp cá nhân tiếp cận các dịch vụ tài chính như vay vốn mà không cần đến ngân hàng truyền thống cùng các nền tảng cho vay ngang hàng (peer-to-peer lending) giúp người vay tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn.
Đối với các tổ chức tài chính, fintech có thể giúp thu hẹp khoảng cách tiếp cận, giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận các dịch vụ tài chính như các công ty lớn.
Ứng dụng của Fintech trong đời sống
Fintech là động lực quan trọng của thị trường, cách mạng hóa cách các công ty hoạt động trên nhiều lĩnh vực. Nếu đang làm việc trong lĩnh vực kinh doanh hoặc tài chính, có thể bạn đã sử dụng nhiều công nghệ fintech tiên tiến. Một số ứng dụng phổ biến có thể kể đến như:
- Sử dụng điện thoại thông minh để chuyển tiền giữa các tài khoản
- Thanh toán cho người thân, bạn bè qua ví điện tử
- Mua hoặc bán cổ phiếu trực tuyến
Thanh toán và ví điện tử
Trên thế giới, các app thanh toán như PayPal, Square, Venmo và Apple Pay là những ví dụ điển hình về fintech mà nhiều người sử dụng để chuyển tiền hoặc thanh toán.
Tại thị trường Việt Nam, một số ví điện tử nổi bật phải kể tới Vnpay, ShopeePay, ZaloPay, Momo. Đây là những ví dụ minh họa điển hình cho công nghệ tài chính fintech mà nhiều người thường bỏ qua.
Ngân hàng bán lẻ
Theo Ngân hàng Thế giới, vào năm 2021, khoảng 24% dân số trưởng thành trên thế giới không có tài khoản tại ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính chính thức như công đoàn tín dụng, nhà cung cấp dịch vụ tiền di động hoặc tổ chức tài chính vi mô.
Fintech giúp tăng cường sự hòa nhập tài chính, giúp những người không có tài khoản ngân hàng có thể mở tài khoản với chi phí thấp.
Quản lý đầu tư
Các công ty tư vấn tài chính sử dụng cố vấn robot (robo-advisors) và trí tuệ nhân tạo (AI) để thay đổi cách họ tương tác với nhà đầu tư. Một số ứng dụng cũng cho phép nhà đầu tư tự quản lý tài sản mà không cần đến cố vấn tài chính truyền thống.
Tổ chức phi lợi nhuận
Fintech cũng tác động mạnh mẽ đến việc gây quỹ từ thiện. Các nền tảng thanh toán trực tuyến như ZaloPay, Momo hay Internet Banking giúp các tổ chức phi lợi nhuận thu hút nhiều nhà tài trợ hơn, kể cả những người đóng góp số tiền nhỏ nhưng thường xuyên.
Tiền điện tử và blockchain
Fintech cho phép bạn mua và bán tiền điện tử thông qua công nghệ blockchain mà không cần thông qua ngân hàng hoặc tổ chức tài chính trung gian.
Xu hướng fintech nổi bật hiện nay
Ngành fintech đang không ngừng phát triển với những xu hướng mới, điển hình là trí tuệ nhân tạo AI, máy học tự động, các phần mềm dạng dịch vụ SaaS…
Trí tuệ nhân tạo AI và máy học
Các thuật toán AI và máy học giúp tự động hóa các quy trình ngân hàng như phân tích dữ liệu khách hàng, phê duyệt khoản vay, phát hiện gian lận và tối ưu hóa dịch vụ khách hàng.
>> Tìm hiểu thêm: Ứng dụng GenAI cho ngành tài chính, ngân hàng
Phát triển phần mềm dạng dịch vụ SaaS
Việc phát triển các phần mềm dịch vụ SaaS cho phép doanh nghiệp sử dụng các ứng dụng trên nền tảng đám mây thay vì duy trì máy chủ riêng. Điều này gia tăng giới hạn lưu trữ và đồng bộ hóa dữ liệu,
Mua bán & sáp nhập (M&A) trong fintech
Nhiều công ty fintech tìm đến các thương vụ mua bán, sáp nhập (M&A), hợp nhất với nhau hoặc với các ngân hàng truyền thống để tạo ra những hệ sinh thái tài chính mạnh mẽ, nâng cao khả năng cạnh tranh.
Bảo mật dữ liệu và danh tính số
Khi các giao dịch tài chính số ngày càng phổ biến, vấn đề bảo mật cũng trở thành ưu tiên hàng đầu. Công nghệ nhận diện sinh trắc học và blockchain đang được ứng dụng để đảm bảo an toàn thông tin khách hàng.
Cá nhân hóa dịch vụ tài chính
Với nhu cầu đa dạng từ người dùng, các công ty fintech ngày càng đẩy mạnh cá nhân hóa các dịch vụ tài chính theo nhu cầu cụ thể của người dùng. Các công ty fintech sử dụng trí tuệ nhân tạo và máy học để phân tích hành vi tài chính của khách hàng, từ đó đề xuất các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với từng cá nhân.
Chẳng hạn, ứng dụng ngân hàng số có thể đề xuất kế hoạch tiết kiệm hoặc đầu tư dựa trên thu nhập và chi tiêu của người dùng. Bên cạnh đó, các chatbot tài chính hỗ trợ khách hàng 24/7, giải đáp các thắc mắc và hướng dẫn các dịch vụ tài chính phù hợp với nhu cầu cá nhân.
Tài chính nhúng (Embedded Finance)
Các công ty không thuộc lĩnh vực tài chính như thương mại điện tử, bán lẻ có thể tích hợp các dịch vụ tài chính vào sản phẩm của mình, giúp khách hàng dễ dàng tiếp cận các khoản vay, thanh toán trả góp và bảo hiểm.
Fintech: Xu hướng tương lai của ngành tài chính
Fintech không chỉ là một xu hướng nhất thời mà đang dần trở thành tương lai của ngành tài chính. Với khả năng tự động hóa, cải thiện hiệu suất và tăng cường tính minh bạch, fintech đang mang lại nhiều lợi ích to lớn cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Khi công nghệ tiếp tục tiến bộ, fintech sẽ tiếp tục mở ra nhiều cơ hội và thay đổi cách con người tiếp cận tài chính. Để tham gia vào lĩnh vực đầy tiềm năng này, các doanh nghiệp cần không ngừng cập nhật kiến thức, trau dồi kỹ năng và nắm bắt cơ hội trong một thị trường tài chính ngày càng số hóa.
